โลกและไทยหลังการระบาดของโควิด-19

 โลกและไทยหลังการระบาดของโควิด-19 โดย “สารคาม รุ่งตะวัน “

                สะบักสะบอมทั่วโลกครับกับการต่อสู้กับโรค “โควิด-19” ที่อาละวาดในขอบข่ายสากล ทำเอาชาติใหญ่ๆ ศักยภาพสูงทั้งในทวีปอเมริกาและทวีปยุโรปไปไม่เป็น ทั้งมีผู้ป่วยติดเชื้อและผู้เสียชีวิตสูงลิบลิ่ว

จนถึงวันนี้ตอนที่ผมกำลังทำงานเขียนชิ้นนี้อยู่ ยังมองไม่ออกครับว่าการแก้ไขปัญหาโลกทั้งใบจะทำอย่างไร และประเทศยักษ์ใหญ่ทั้งหลายอย่างสหรัฐอเมริกา อังกฤษ อิตาลี สเปนและอีกหลายประเทศประชาชนติดเชื้อและเสียชีวิตยังตัวเลขสูงมาก น่าเป็นห่วงครับ

                แต่ต้องปรบมือให้วงการสาธารณสุขของไทย ปรบมือให้ประชาชนไทย ปรบมือให้การนำของศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (ศบค.) ที่นายกรัฐมนตรี พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชานั่งหัวโต๊ะเป็นประธานครับ ทุกภาคส่วนร่วมมือร่วมใจก้าวไปด้วยกันอย่างเข้มแข็งทำให้สถานการณ์ในเมืองไทยอันเป็นแผ่นดินที่รักของเราดีวันดีคืน เข้าใจว่าตัวเลขติดเชื้อเพิ่มของไทยวันนี้น่าจะต่ำสิบแล้ว นี่ฝีมือล้วนๆของการนำที่กล้าตัดสินใจ ฝีมือล้วนๆของนักรบเสื้อกาวน์ นักรบชุดขาว อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านและเป็นนักรบแนวหน้า รวมทั้งความร่วมมือของพี่น้องชาวไทยที่เข้มงวดตัวเองในการรักษาระยะห่างทางสังคมและทำตามมาตรการต่างๆอย่างมีวินัยทำให้หยุดการแพร่เชื้อได้ดีครับ

            การที่บ้านเมืองของเรามีพลานุภาพอันยิ่งใหญ่ที่สามารถจัดการกับสถานการณ์เลวร้ายได้ดี สามารถกุมปัจจัยต่างๆทำให้ควบคุมสถานการณ์ระบาดของโรคได้ดียิ่ง แต่โลกใบนี้เชื่อมโยงกัน มีความสัมพันธ์และขัดแย้งกันอย่างแยกกันและกันไม่ออก การที่ประเทศไทยจะอยู่สุขสบายจากการปลอดเชื้อโควิด-19แบบแน่นอนเป็นไปไม่ได้เลย หากมีการติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้านที่ยังมีโรคระบาดอยู่ เชื้อโรคมฤตยูตัวนี้ก็ยังสามารถแพร่ระบาดเข้ามาได้ ตัวอย่างจากสาธารณรัฐประชาชนจีนนั่นไงครับ สามารถสยบโรคระบาดในประเทศได้แล้ว แต่พอเปิดพรมแดนด้านติดต่อกับรัสเซียที่โรคระบาดยังมีอยู่ เลยทำให้ประชาชนจีนติดเชื้ออีกครั้งจากรัสเซียครับ ดังนั้นความเป็นไปของโลกกับการเดินหน้าประเทศไทยหลังยุคโควิด-19ถูกควบคุมแล้วจึงแยกกันไม่ออก ทำให้เป็นสิ่งที่น่าสนใจมองโลกอนาคตในเชิงสถานการณ์ที่เป็นจริงเพื่อเรียนรู้การเผชิญปัญหาด้านเศรษฐกิจ สังคมและการเมืองครับ อันนี้ผมมองในเชิงวิชาการครับ ไม่บังอาจทำนายดวงเมืองครับ ผมไม่มีความรู้ทางโหราศาสตร์ครับ

                ประการแรก อันเนื่องมาจากการติดเชื้อโรคระบาดแต่ละประเทศยังดำรงอยู่มากน้อยแตกต่างกัน ดังนั้นการไปมาหาสู่ระหว่างประเทศต่อประเทศไม่ว่าเป็นความสัมพันธ์ส่วนตนของประชาชนเอง ความสัมพันธ์ทางการค้าและอื่นๆล้วนแต่เป็นความเสี่ยงทั้งสิ้น กุมไม่ดีอาจนำโรคระบาดหวนกลับสู่ไทยได้ทั้งสิ้น โดยเฉพาะบริเวณชายแดนติดต่อระหว่างประเทศที่น่าจะต้องระมัดระวังและควบคุมเข้มงวด แรงงานต่างชาติที่อยู่รวมกันมากๆเราอาจต้องเอกซเรย์ละเอียดเพื่อค้นหาและควบคุมโรค ส่วนนี้ไม่น่ากลัวครับตราบที่ระบบของประเทศด้านจัดการกับการระบาดภายในประเทศยังอยู่ เพราะสามารคควบคุม กักกัน รายงาน และให้การรักษาได้ทันท่วงที อย่างกรณีที่พบผู้ติดเชื้อในกลุ่มแรงงานต่างชาติสี่สิบสองรายไม่กี่วันมานี้

                ประการที่สอง ความร่วมมือระหว่างประเทศในการจัดการปัญหาในระดับสากลหรือระดับโลกเป็นเรื่องจำเป็น อย่างกรณีของวงการแพทย์ไทยกับวงการแพทย์จีนที่มีการแลกข้อมูลและประชุมทางออนไลน์ร่วมกันนับเป็นแบบอย่างอันดีที่หากขยายไปในระดับทั้งโลกได้จะทำให้การจัดการกับโรคระบาดเป็นเอกภาพทั้งโลกมากขึ้น จริงอยู่ที่ปัจจุบันมีองค์การอนามัยโลก(WHO) ทำหน้าที่ประสานในขอบข่ายทั่วโลก แต่ดูเหมือนว่าปัญหาการเมืองระหว่างประเทศ อัตตาของผู้นำประเทศยักษ์ใหญ่ วัฒนธรรมทางการรักษาพยาบาลที่ต่างกัน ตลอดจนคุณภาพของบุคลากรทางการสาธารณสุขแตกต่างกันทำให้เกิดอุปสรรคและนั่นทำให้ประชากรโลกในหลายประเทศประสบชะตากรรมอันเลวร้ายอย่างยากหลีกเลี่ยง

                ประการที่สาม โลกธุรกิจจะไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป ช่วงที่ผ่านมาหลายองค์กรสามารถปรับตัวเองให้รอดพ้นวิกฤติจากโรคระบาดด้วยวิธีการทันสมัย เช่นพนักงานสามารถทำงานให้องค์กรจากที่บ้านได้ สามารถจัดประชุมร่วมออนไลน์แบบเห็นหน้าตากันได้แม้ต่างคนต่างอยู่บ้าน ห้างสรรพสินค้าบางแห่งในส่วนของศูนย์อาหารและซุปเปอร์มาเก็ตมีบริการสั่งซื้อออนไลน์และมีการจัดส่งสินค้าถึงบ้าน เช่นเดียวกับร้านอาหารและร้านขายสินค้าหลายแห่ง ช่องทางการตลาดออนไลน์จะยิ่งมีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ ผู้จัดขายออนไลน์ตั้งแต่ก่อนเกิดโรคระบาดครั้งนี้เป็นผู้ที่มีความพร้อมและเป็นแบบอย่าง การขายส่งสินค้าออนไลน์ระหว่างประเทศหากสร้างช่องทางไว้เรียบร้อยย่อมมีความได้เปรียบเช่นกัน

ประการที่สี่ วิถีทางการศึกษาแบบออนไลน์มีความสำคัญมากขึ้น เห็นมหาวิทยาลัยทำการสอนแบบออนไลน์ โดยอาจารย์ผู้บรรยายอยู่ที่บ้านของอาจารย์ นักศึกษาทั้งห้องที่เคยฟังบรรยายที่มหาวิทยาลัยต่างก็กลับไปอยู่บ้านของตนตามจังหวัดต่างๆ ถึงเวลาเรียนก็เชื่อมโยงทางออนไลน์เข้าด้วยกัน ก็เห็นเรียนกันได้ครับ ชั่วโมงแรกที่เริ่มอาจมีปัญหาแต่ก็แก้ไขพัฒนาไปโดยเรียบร้อยจนจบหลักสูตร ผมว่าวิกฤติทำให้เกิดโอกาสในการแสวงหาวิธีการที่เหมาะสมและจะเป็นทางเลือกต่อการเรียนการสอนที่ดีในอนาคต นอกจากนี้ยังพบเห็นหลายองค์กรทำการเปิดหลักสูตรอบรมทางวิชาชีพสั้นๆ ใช้เวลาเรียนไม่นานทางออนไลน์เช่นการปรุงอาหารและขนม ที่ผู้เรียนจบสามารถนำไปประกอบอาชีพได้ สิ่งเหล่านี้จะทำให้การเรียนการสอนออนไลน์พัฒนาต่อไปในอนาคต

ประการที่ห้า ปัญหาเศรษฐกิจเป็นปัญหารุนแรงสุดในระดับโลกเพราะเกิดขึ้นทุกส่วนของโลกทั้งมีความเชื่อมโยงซึ่งกันและกันทุกประเทศ คนว่างงานเพิ่มขึ้นขณะที่ภาคธุรกิจและบริการหดตัวลง โรงงานอุตสาหกรรมหลายแห่งประกาศปิดตัว และถึงแม้จะพ้นภาวะนี้แล้วการเปิดเมืองอย่างต้องมีจังหวะก้าวในแต่ละที่แต่ละประเทศก็ยังดำรงอยู่เพื่อกุมความเสี่ยงต่อการแพร่ระบาดใหม่ให้ดีที่สุด นอกจากนี้ในบางประเทศที่บุคลากรสูญเสียชีวิตจากการติดเชื้อนั้นอาจทำให้ต้องหาคนทดแทน ซึ่งต้องใช้เวลาทั้งการสรรหาในภาวะที่ควบคุมความเสี่ยงทางการติดเชื้อและการพัฒนาให้ทำงานต่อได้เท่าเทียมหรือดีกว่าคนเดิม นอกจากนี้การตกต่ำของธุรกิจหนึ่งก็ส่งผลกระทบต่ออีกธุรกิจหนึ่ง ตัวอย่างเช่น เมื่อธุรกิจการท่องเที่ยวเสียหาย ร้านอาหารปิดกิจการ ร้านขายสินค้าที่ระลึกอยู่ไม่ได้ กิจการรถทัวร์ รถโดยสารชะงักงัน ธุรกิจการบินทำไม่ได้ การใช้น้ำมันเชื้อเพลิงลดลง จนน้ำมันดิบ น้ำมันสำเร็จรูปล้นถังเก็บ ราคาน้ำมันดิบลดต่ำลง บริษัทค้าน้ำมันส่วนที่ทำธุรกิจค้าล่วงหน้าพังจนบางบริษัทต้องล้มเลิกกิจการ และพอน้ำมันถูกลง กลับไม่ก่อประโยชน์ต่อการท่องเที่ยวหรือการผลิตในด้านต้นทุน เพราะกิจการเหล่านี้ชะงักงันเสียแล้ว เรื่องเหล่านี้ผู้นำแต่ละประเทศคงต้องใช้วิธีการที่แตกต่างกันในการฟื้นสภาพหลังจากควบคุมการระบาดได้สำเร็จ

                ประการที่หก ดูเหมือนว่าธุรกิจการท่องเที่ยวจะฟื้นฟูได้ช้าที่สุด เพราะตราบใดที่ยังมีการระบาดของเชื้ออยู่ แม้จะกุมสถานการณ์ได้หรือเมื่อมีวัคซีนป้องกันแล้ว ความสูญเสียรายได้ส่วนบุคคลและความทุ่มเทให้กับการฟื้นฟูกิจการเพื่อสะสม ทุนจนเกิดความมั่นคงจะเป็นปัญหาเฉพาะหน้า ดังนั้นการท่องเที่ยวที่เคยบูมในภาพรวมจะลดน้อยลงขึ้นกับกำลังการใช้จ่าย และขึ้นกับฝีมือของผู้ดำเนินธุรกิจตลอดจนการผลักดันของรัฐบาลที่จะนำพาประเทศาติฟื้นฟูภาคส่วนนี้เป็นสำคัญ โดยเฉพาะประเทศไทยเราธุรกิจและอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเป็นส่วนที่ก่อรายได้เข้าประเทศไทยเราไม่น้อย

            ที่จริงยังมีประเด็นทางการเมือง การจัดระเบียบโลกใหม่อีกบางประเด็นนะครับ ที่น่าจะมีความเปลี่ยนแปลงไปเอาไว้หากมีโอกาสจะนำเสนอต่อครับ

                สำหรับประเทศไทยเรายังมีโอกาสที่ดีในการยืนหยัดในเวทีโลกครับ ผมว่าธุรกิจการท่องเที่ยวของเราน่าสนใจและมีโอกาสสูงในการเจาะตลาดระดับกลางชั้นบนไปสู่ระดับสูง ในสภาวะที่นักท่องเที่ยวทั่วไปอาจยังต้องใช้เวลาฟื้นฟูกำลังทางเศรษฐกิจให้ตัวเอง ประกอบกับความมั่นคงทางการแพทย์การสาธารณสุขไทยผ่านงานนี้ไปแล้วทั่วโลกยอมรับฝีมือครับ หากเจาะดีๆโดยภาครัฐให้ความสำคัญน่าจะไปได้ดีกว่าประเทศอื่นครับ ธุรกิจและอุตสาหกรรมอาหารเราน่ามีช่องดีในฐานะไทยเราไม่ขาดแคลนด้านอาหาร ผลไม้ ผมว่าเรามีจุดแข็งที่ดีหลายด้าน ต้องนั่งใคร่ครวญและเจาะหาวิถีทางใหม่ให้สอดคล้องกับความเป็นไปและเปลี่ยนแปลงยุคหลังควบคุมโรคระบาดครับ

                อย่างไรก็ดีในวิกฤติมีโอกาสเสมอครับ เราเรียนรู้ปัญหาเพื่อแก้ไขปัญหาหาทางออกเพื่อเดินหน้าประเทศครับ อันที่จริงต้องถือว่ารัฐบาลเก่งนะครับที่สามารถจัดการนำพาประเทศโดยอาศัยจุดแข็งด้านการสาธารณสุขของเรา สามารถทำได้ดีจนทำให้มีผู้ป่วยติดเชื้อไม่มาก ที่ผ่านมาประเทศต้องเลือกจัดการเอาสาธารณสุขก่อนด้านเศรษฐกิจ ซึ่งไม่แปลกครับ เพราะถ้าติดเชื้อป่วยเสียชีวิตเละเทะเศรษฐกิจก็ไปไม่รอดเหมือนกัน ดูประเทศยักษ์ใหญ่ที่มีคนตายและติดเชื้อก็ได้ครับ ไม่รอดเช่นกันครับ

                                                                                 สารคาม  รุ่งตะวัน